استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
بذل مدت عقد موقت
سوال :

بنده مقلد آیت الله العظمی هاشمی شاهرودی هستم و برای عقد موقت با خانمی به رساله ایشان مراجعه کردم که فرموده بودند بنا بر احتیاط واجب عقد موقت بدون اذن پدر صحیح نمی‌باشد. بنابراین، بنده با رعایت الأعلم فلأعلم به فتوای مرجع بعدی مراجعه کردم که ایشان قائل به صحت عقد موقت با دختر بالغه و رشیده بدون اذن پدر می‌باشند. پس، بدون اذن پدر اقدام به انعقاد عقد موقت ۹۹ ساله با تعیین مهریه مشخص نمودیم. اما پس از گذشت مدت زمانی، بدون بذل مدت عقد موقت با اذن پدر ایشان برای عقد دائم در محضر حاضر شدیم و عقد دائم کردیم. قبل از هر چیز، عاقد سؤال کرد که آیا بین شما عقد موقتی بوده است؟ من برای حفظ حیثیت و آبروی دختر پاسخ دادم خیر! و همسرم نیز با اشاره پاسخ منفی داد! آیا بدون اذن پدر عقد اول (موقت) صحیح بوده است؟ عقد دوم، یعنی دائم -بدون بذل مدت عقد موقت- صحیح می‌باشد یا باطل است؟ آیا پاسخ خیر بنده به معنای بذل مدت نمی‌باشد؟ اگر عقد دائم باطل است چه باید کرد؟ آیا برای تجدید عقد دائم نیاز به اذن مجدد پدر می‌باشد یا همان اذن اولیه کفایت می‌کند؟ لازم به ذکر است قصد هر دوی ما در آن زمان پایان دادن به عقد موقت و انعقاد عقد دائم بوده است.

جواب :

بنا بر نظر معظم له: عقد اول بدون اذن پدر در مفروض سؤال، صحیح بوده است و عقد دوم چون بدون بذل مدت بوده است، باطل است و پاسخ منفی شما به معنای بذل مدت نیست؛ بلکه دروغ بوده است و اما در حال حاضر چنانچه بخواهید عقد دائم نمایید، باید بذل مدت انجام گیرد و سپس مجددا عقد دائم خوانده شود، لازم به ذکر است برای عقد دائم در این صورت نیاز به اذن مجدد پدر نیست.

ازدواج
سوال :

اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟

جواب :

عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.

نکاح موقت
سوال :

اگر طبق سند ازدواج قید گردیده که شوهر بی اذن همسر تجدید فراش ننماید، آیا نکاح موقت هم مصداق آن خواهد بود یا تبادر عرفی به نکاح دائم است؟

جواب :

ظاهراً و عرفاً منظور از تجدید فراش، نکاح دائم است؛ مگر آن که زوجه در متن عقد دائم، عدم ازدواج موقت همسر خود را شرط نموده باشد.

عقد موقت
سوال :

اگر مردی بدون اجازه و اطلاع خانم غیر باکره ای را به صورت وکالتی به عقد خود درآورد (با رعایت شرایط صحیح خواندن صیغه عقد) و با آن خانم رابطه جنسی برقرار کند و بعد از مدتی مرد به خانم بگوید که به صورت وکالتی او را به عقد خود درآورده است و خانم هم رضایت خود را اعلام کند آیا آن رابطه جنسی، زنا خواهد بود؟ صحت عقد از لحظه خواندن آن خواهد بود یا از زمانی که زن رضایت خود را اعلام کند؟

جواب :

هرگاه مرد از زن وکالت برای ازدواج داشته باشد (برای خود یا به طور مطلق)، عقد مزبور صحیح و رابطه جنسی نیز حلال است؛ هرچند انشای عقد ازدواج را بعداً به اطلاع زن برساند و چنانچه وکالت نداشته و اقدام به انشای عقد کرده و زن بعداً رضایت خود را اعلام کرده است، این ازدواج فضولی است و احکام ازدواج فضولی را دارد.

ازدواج موقت
سوال :

در نکاح موقت و منقطع، وقتی که می خواهیم فی ما بین ضمن عقد نکاح شرط نماییم، دخول از جلو و از پشت انجام نشود و غیر مدخوله باشد، آیا اگر آن خانم بگوید که من باکره نبوده و مطلقه هستم و ماهم نمی دانیم دروغ می گوید یا راست، می توانیم حرف آن خانم را حمل بر صحت گذاشته و با ایشان نکاح موقت غیر مدخوله داشته باشیم؟

جواب :

در فرض سؤال نکاح مزبور مانعی ندارد.

ازدواج موقت
سوال :

با توجه به اینکه اهل تسنن متعه را قبول ندارند، آیا متعه دختر باکره سنی موافق متعه شدن توسط مرد شیعه، جایز است؟

جواب :

بله، جایز است.

وکالت در بذل مدت
سوال :

اگر صیغه موقت بین زوجین خوانده شده باشد، مشروط به اینکه خانم شرط نموده باشد که در صورت داشتن وکالت در بذل مدت، این محرمیت را می پذیرم و آقا هم برای رسیدن به هدف خود شرط را بپذیرد، اما بعد از مدتی آقا از اینکه عقد در جایی ثبت نشده، سوء استفاده نماید (یا به هر دلیل دیگری) و وکالتی که داده را انکار نماید و بگوید که من متوجه شرط شما نشدم، تکلیف چیست؟ آیا عقد صحیح است؟ (با توجه به اینکه تنها شرط خانم برای پذیرفتن این رابطه و محرمیت، وکالت در بذل مدت بوده است).

جواب :

البته عقد واقع شده صحیح است ولکن زن می تواند بر طبق وکالتی که به او داده شده نسبت به بذل مدت اقدام نماید و پس از آن به اطلاع مرد برساند.

مهریه
سوال : پسر و دختر باکره ای با مهریه ای معلوم و با رضایت شرعی پدر دختر با هم ازدواج موقّت کرده اند . در خصوص میزان پرداخت مهریه( کامل یا نصف ) از سوی پسر به دختر در دو حالت ذیل ، لطفاً نظر شرعی را اعلام فرمائید :
1 - دختر باکره باشد و پسر بخواهد قبل از انقضای مدّت ، مدت باقی مانده را ببخشد .
2 - دختر باکره باشد و مدّت نیز منقضی شود.
جواب : در هر دو صورت زوجه، مستحق تمام مهریه است؛ مگر آنکه زوجه بدون وجود مانع شرعی از هر گونه استمتاع جنسی، امتناع کند.
ازدواج مؤقت
سوال : حکم عقد موقت هزار ساله یا بیشتر چیست؟
اگر در اثر احساساتی شدن مدت عقد موقت هزار سال تعیین شود ، آیا عقد باطل است؟ یا تبدیل به دائم میشود؟ یا همان موقت محسوب میشود؟
آیا برای جدایی باید صیغه طلاق جاری شود یا همان بخشیدن بقیه مدت باعث طلاق است؟
جواب : در عقد موقت حد معینی از جهت وقت ثابت نشده است ، لذا در فرض مسأله عقد موقت محسوب شده و صحیح می باشد و با همان بخشیدن بقیه مدت ، منتهی می گردد.
جدا شدن زن از مرد سنی
سوال : اگر مردی سنی با زنی شیعه ازدواج موقت انجام دهد، آیا در میان مدت، زن می تواند به دلیل قاعده التزام از او جدا شود؟
جواب : خیر نمی تواند.
تخلف شرط ضمن عقد
سوال : در ضمن عقد موقت شرط شده است که دخول صورت نگیرد، حال اگر بدون قصد این کار صورت بگیرد( به طور ناگهانی و بدون قصد قبلی) آیا علاوه بر مهر المسمی چیز دیگری نیز مرد بدهکار است؟
جواب : خیر، همان دادن مهر المسمّی کفایت می کند.
تهیه مسکن
سوال : آیا تمکین در عقد موقت نود و نه ساله منوط به تهیه مسکن در حد شان زوجه با کلیه اثاث خانه از سوی زوج می باشد؟ لازم به ذکر است که ملزم بودن زوج به تهیه مسکن و اثاث خانه در شرایط ضمن عقد این متعه شرط نشده است .
جواب : عقد موقت نود و نه ساله تمام احکام عقد موقت را دارد و برای شوهر تهیه مسکن و مانند آن لازم نیست، مگر آنکه ضمن عقد چنین شرطی شده باشد.
ازدواج با مرد مسیحی
سوال : دختری مجرد و شیعه هستم. با شرکتی خارجی کار می کنم. برای سفری چهار روزه باید همراه آنها باشم. بین من و یکی از کارکنان مسیحی شرکت تمایلی به وجود آمده که به دلیل تعهد کاری امکان قطع ارتباط وجود ندارد و هیچ فرد عاقلی نیز تغییر دین برای یک رابطه چهار روزه را نمی پذیرد. آیا امکان عقد موقت با این مرد مسیحی فقط برای این چهار روز ٬بدون رابطه جنسی و فقط در حد معمول وجود دارد؟ من باید به این سفر بروم و مطمئناً بدون عقد موقت به گناه می افتم. آیا اسلام در چنین شرایطی برای به گناه نیفتادن دختر مسلمان حکمی ثانویه دارد؟
جواب : ازدواج زن مسلمان با مرد مسیحی جایز نیست و باطل می باشد، مگر آنکه مرد مسلمان شود. ضمناً حفظ دین در هر زمان و مکانی بر مسلمان واجب است و تعهّد کاری مجوّز اهمال در دین نمی شود.
ازدواج مؤقت
سوال : آیا عقد موقت « متعه » نود و نه ساله، صحیح بوده و احکام و آثار عقد شرعی متعه را دارا می باشد ؟
جواب : بله صحیح است و تمام احکام و آثار عقد موقت بر آن مترتب می شود.
عدم تمکین
سوال : چنانچه در عقد موقت زن مهریه را اخذ نموده باشد اما تمکین نکند،
1. آیا مرد می تواند به نسبت عدم تمکین از مهر کسر کند؟ 2. در این صورت آیا مرد باید (ملزم است) باقیمانده مدت را ببخشد؟
جواب : 1) زوجه موقت چنانچه از وطی بدون مانع شرعی (مانند مرض یا ایام عادت ماهیانه) امتناع ورزد و تمکین ننماید، به نسبت از همان مدت مهریه ساقط می گردد و زوج می تواند در صورت پرداخت تمام مهریه آن مقدار را مسترد نماید.
2) خیر مرد ملزم به بخشیدن مدت نیست؛ لیکن با بخشیدن باقیمانده مدت نمی تواند نسبت به مدت بخشیده شده از مهر کم کند.
نگه داشتن عده در ازدواج موقت
سوال : الف: زنی به مدت یک ساعت با مردی ازدواج موقت کرده و مرد نیز با کاندوم نزدیکی کرده است، آیا این زن می‌تواند بعد آن بدون نگه داشتن عده با مرد دیگری به همین شیوه ازدواج موقت کند و همبستر شود؟ ب: اگر پاسخ عدم جواز باشد، اگر دو نفر جاهل به حکم مسئله بودند، آیا در زمان دیگری فرد دوم می‌تواند با این زن ازدواج موقت کند؟
جواب : الف: خیر، به مجرد دخول (با کاندوم و بدون آن) نگه داشتن عده واجب می شود. ب: خیر، در صورتی که دخول صورت گرفته باشد حرمت ابدی حاصل می شود.
ازدواج دائم در هنگام زوجه موقت بودن
سوال : خانمى هستم كه در سال ٨٩ و در سن ٥٢ سالگى كه يائسه بودم طلاق گرفتم و پس از آن به عقد فردى براى مدت ٢١ سال با مهر يك جلد كلام الله مَجيد و ٨ سكه تمام بهار آزادى در آمدم. ٣ سال بعد از آن در سال ٩٢ به دلايل فشارهاى بيرونى و به خاطر دخترم و بدون اطلاع از حكم قانوني و شرعى بدون اينكه همسرم مدت عقد موقت را بخشيده باشد موضوع را فسخ شده تلقى كرده و بالاجبار عقد دائم با همسر سابقم را ثبت كردم كه البته همسرم بعد از اطلاع از اين اتفاق حكم شرعى آن را يادآور شده و همچنين مسئول دفتر خانه اى كه در آن عقد موقت انجام شده بود با تماس با اينجانب حكم شرعى را بمن گوشزد كردند ولى چون ثبت انجام شده بود و از ترس اينكه با اعلام اين موضوع اتفاق ناگوارى بيفتد فقط به رعايت مسائل شرعى و بدون هيچگونه ارتباطى با ايشان بسنده كردم تا مرتكب گناه نشده باشم (هر چند كه ايشان به دليل سرطان پروستات و ناتواني جنسي با مدارک پزشكى موجود فاقد مردانگي مي باشند)، لازم بتوضيح مي باشد چه در زمان ١٦ سال زندگى مشترک اول و چه در اين مدت يكسال اخير تامين مسكن و بار اصلى مخارج و هزينه هاى زندگى و دخترم بر دوش من بوده و هست و در اين مدت ٨ ماه زندگى با ايشان نه تنها تغيرى نكردند بلكه بادرگيرى و فحاشى هاى متعدد همانند گذشته زندگى مجدد بمن و دخترم تلخ نمود كه چند ماه پيش اقدام به طلاق نمودم كه با اعمال نفوذ مانع گرفتن حكم طلاق شد كه البته به كمک برادرم مدت ٣ ماهه پيش ايشان را از منزل خود بيرون كرده تا در محيط زندگى من حضور نداشته باشد. حال از آن مرجع عاليقدر تفاضا دارم كه حكم شرعى در خصوص ازدواج موقتى كه مدت آن بخشيده نشده و تقدم بر ازدواج دائم ثبت شده است، اعلام فرمائيد كه كدام ازدواج شرعى و پا برجاست؟
جواب : با توجه به تقدم زمانی عقد موقت و تمام نشدن آن زمان، عقد دوم واقع نشده تا نیازمند طلاق باشد و شما همچنان در عقد موقت فرد قبل هستید تا وقتی که مدت آن تمام یا بخشیده شود.
ازدواج موقت
سوال : بنده به مدت چهار سال با زنی بیوه صیغه موقت کرده بودم و با هم رابطه داشتیم تا اینکه سال گذشته آبان ماه مدت عقد موقت تمام شد و مجدداً صیغه جدیدی خوانده شد تا بهمن ماه همان سال، اما شرطمان در صیغه این بود که اگر تا آخر بهمن ماه ازدواج صورت گرفت که بهتر اگر نه تا روزی که ازدواج دایم صورت گیرد صیغه امتداد یابد. تا 30/5/93 با هم رابطه داشتیم و مشکل پیدا کردیم و 17 روز بعد بطور رسمی با شخص دیگری ازدواج کرد. آیا ازدواج این زن از نظر شرعی مشکل دارد و باید عده نگاه می داشت؟
جواب : اگر در عقد موقت دوم مدت تعیین نشده باشد، عقد موقت مذکور باطل است و اگر مدت تعیین شده و چنین شرطی قرار داده شده است عقد موقت تا زمانی که مدت تمام نشده باقی است و در هر صورت شرط باطل است و لازم الوفاء نمی باشد، و ازدواج زن با مرد دیگر اگر بعد از تمام شدن مدت عقد موقت و عده آن انجام گرفته باشد صحیح است.
ازدواج موقت
سوال : مدت 2 ماه با آقایی صیغه موقت خوانده ام و او می گوید باید با من به مسافرت بیایی در حالیکه در ضمن عقدمان هیچ شرطی مبنی بر ضرورت مسافرت نگذاشته بودیم، آیا بر من واجب است با او به مسافرت بروم؟
جواب : خیر، در فرض مسئله سفر رفتن به همراه همسر بر شما واجب نیست.
ازدواج موقت بعد از طلاق خلع
سوال : زوجین با طلاق خلع از هم جدا شده اند، حال بفرمایید در ایام عده ی شرعی، همان زوج می تواند زوجه را به عقد نکاح موقت خود در بیاورد؟
جواب : بله می تواند.