استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
سه بار طلاق
سوال :

اگر کسی همسر خودش را دو بار تا به حال طلاق داده باشد و بعد از اتمام عده شخص دیگری او را متعه کند آیا با اتمام عده عقد متعه، اثر دو طلاق قبلی از بین می رود که بعد از طلاق سوم نیاز به محلل نباشد؟

جواب :

بنا بر نظر معظم له؛ در مفروض سؤال که دو بار طلاق داده شده، نیاز به محلّل نیست و شوهر می تواند با او ازدواج کند و نیاز به محلّل بعد از سه بار طلاق است؛ ضمنا محلّل باید عقد دائم نماید و عقد متعه کافی نیست.

طلاق
سوال :

در هنگام خواندن صیغه طلاق حضور دو مرد عادل واجب است، در غیر اینصورت صیغه باطل است؛ اما به علت این که فعلاً این امر را در منزل انجام می دهم و تمایلی به حضور اقوام یا افراد غریبه به عنوان شاهد ندارم، آیا می توانم صیغه طلاق را خود شخصاً بدون حضور شاهد بخوانم تا بعداً در هنگام انجام امور اداری و دادگاهی با دو عادل تکرار کنم؟

جواب :

بنابر نظر معظم له: صیغه طلاق در فرض مسئله باطل است و باید دوباره با حضور و شنیدن دو شاهد عادل خوانده شود.

طلاق و رجوع به مابذل
سوال :

در فرضی که زوجه در دوران عدة طلاق خلع به مهریه بذل شده خود رجوع نماید ولی این رجوع به اطلاع زوج نرسد: 1- آیا این رجوع فی نفسه صحیح است یا باطل؟ 2- در فرض صحت رجوع، آیا این رجوع که به اطلاع زوج نرسیده است، حقی برای زوجه از حیث مطالبه مهریه ایجاد می‌نماید؟

جواب :

رجوع زن از بذل مهریه در صورتی صحیح و دارای اثر است که در دوران عده باشد و زوج هم به رجوع او تا وقتی که زن در عده است، اطلاع پیدا کند؛ اما اگر زوج از رجوع زوجه اطلاع پیدا نکند تا وقتی که عده تمام شود، در این صورت رجوع زن از بذل هیچگونه اثری ندارد و لغو خواهد بود و زوجه حق مطالبه مهریه را ندارد و همچنین زوج هم حق رجوع ندارد.   

طلاق
سوال :

با توجه به اینکه زوجه از حق حبس خود استفاده کرده است و عدم تمکین ایشان با توجه به حق قانونی خود صحیح بوده و مهریه ایشان قسط بندی شده است، اکنون با توجه به فرض موجود آیا زوج با توجه به عسر و حرج ایجاد شده می تواند دادخواست طلاق مطرح نماید؟

جواب :

بله می تواند و باید در صورت آمیزش، تمام مهریه را به زوجه بدهد.

طلاق
سوال :

1- در طلاق خلع، آیا باید شروط عسرو حرج و مواد 1119 و 1129 و 1130 برای زوجه ایجاد شود تا امکان طلاق برای زوجه فراهم گردد، یا این نوع طلاق (خلع) منصرف از موارد مندرج در مواد مذکور است و به صرف بذل کل یا بعض یا بیش مهریه می تواند به درخواست زوجه مطرح شده و حکم طلاق صادر شود؟


2- در صورتیکه شرط عسر و حرج در طلاق خلع با وجود بذل مهریه لازم باشد، پس فلسفه بذل چیست؟ (چون بدون بذل هم با ایجاد شرایط مذکور در مواد اعلام شده، طلاق به درخواست زوجه امکان پذیر است).


3- درصورت عدم قبول بذل توسط زوج، تکلیف چیست؟

جواب :

1) اگر زوجه واقعاً از زوج کراهت و تنفر داشته باشد می تواند در ازای بخشش قسمتی یا تمام مهر با رضایت زوج طلاق خلعی بگیرد و لذا درطلاق خلع، عسر و حرج شرط نمی باشد و چنانچه برای قاضی عدم انفاق و یا عسرو حرج زوجه ثابت شود، می تواند از باب ولایت و حکم حاکم، صیغه طلاق را ولایتاً جاری نماید و بذل مهریه از طرف زوجه لازم نیست و طلاق حاکم در صورت عدم انفاق، طلاق بائن است ولیکن طلاق حاکم در صورت عسر و حرج طلاق رجعی است.


2) از پاسخ سؤال قبل روشن شد.


3) در این صورت طلاق خلع واقع نمی شود.

احکام طلاق
سوال :

آیا در حضور عدلین که در صحت طلاق شرط است، حضور غیر فیزیکی نیز صادق است؟ (به عبارتی صحیح تر استفاده از ویدیو کنفرانس وامثال آن مثل اسکایپ وایمو... شرعاً صدق عنوان حضور عدلین می کند)؟

جواب :

بله، صرف شنیدن صیغه طلاق توسط دو شاهد عادل کفایت می کند و حضور آن ها در مجلس طلاق معتبر نیست.

احکام بانوان
سوال :

خانمی در ۴۶ سالگی دچار یائسگی زودرس شده است. حال اگر ایشان ازدواج موقت نماید، نیاز به نگهداشتن عده دارد یا خیر؟

جواب :

بله، باید عده نگه دارد.

وکالت در طلاق
سوال :

اگر زنی در عقد شرط کرده که مرد وکالت طلاق را به زن بدهد و مرد قبول کند، آیا بعد از ازدواج مرد می تواند وکالت خود را پس بگیرد؟ برای اینکه مرد نتواند وکالت را پس بگیرد، شرط چگونه باید انشاء شود؟


 

جواب :

اگر شرط کرده که وکیل در طلاق باشد، نمی تواند وکالت خود را پس بگیرد ولی اگر شرط کرده که زن را وکیل نماید، در این صورت گرچه حرام است به شرط خود عمل نکند، اما اگر عمل نکند یا رجوع کرد، زن وکیل در طلاق نخواهد بود.

قبول بذل
سوال :

1- آیا در طلاق خلع، قبول بذل از طرف مرد لازم است؟


2- در صورتیکه مرد بذل را قبول نکند، طلاق چه حکمی دارد؟

جواب :

1) خیر، لازم نیست.


2) طلاق، باطل است.

زناشویی
سوال :

بنده و همسرم در ازدواج دائم تصمیم به طلاق توافقی گرفتیم و هر دو به این موضوع رضایت داریم و جلوی بزرگترها اقرار به اینکه می خواهیم طلاق بگیریم را داشته ایم. حدود چهار ماه است که جدا زندگی می کنیم و هیچ رابطه احساسی و فیزیکی وجود نداشته و حداقل چهار دوره پریود شدم. متأسفانه سیستم ادارات جهت انجام فرآیند طلاق، حداقل دو تا سه ماه دیگر طول می کشد و به هیچ وجه بنا به رجوع کردن ندارم. من و شوهرم بعد از گذشت حداقل شصت روز که همدیگر را زن و شوهر نمی دانیم و جدا زندگی می کنیم، آیا همچنان در تعهد همدیگر هستیم؟ آیا بایستی بعد از اجرای طلاق توسط دادگاه خانواده بعد از شش ماه جدا زندگی کردن هم عده نگه دارم؟

جواب :

تا زمانی که صیغه طلاق جاری نشده، همچنان عقد زوجیت باقی است و نگه داشتن عده بعد از جاری شدن صیغه، لازم است.

طلاق
سوال :

زوجه ای با حق طلاق محضری که از قبل داشته است، بعد از مدتها زندگی زناشویی در خفا و بی خبری همسرش اقدام به مطلقه کردن خود می نماید و صیغه طلاق را نیز در محضر بدون حضور زوج یک طرفه با استناد به حق طلاق جاری می کند؛ در حالی که زوج از تمام مراحل بی خبر بوده و بعد از تمامی مراحل طلاق نیز با همین زوجه زندگی مشترک می نمایند:


1- از نظر شرعی نسبت بین این مرد و زن، چگونه است؟


2- اصولاً استفاده از حق طلاق بدون اطلاع زوج توسط زوجه، آیا از نظر شرعی بلا اشکال است؟

جواب :

1) چنانچه طلاق با شرائط و بطور صحیح واقع شده است، دیگر رابطه زوجیت بین مرد و زن وجود ندارد و اطلاع مرد از وقوع طلاق شرط صحت طلاق نیست.


2) با پاسخ پرسش اول، جواب مشخص گردید.


 

وکالت در طلاق
سوال :

چنانچه زوجه از هر جهت نسبت به آزارهای شدید جسمی و روحی شوهر در عسر و حرج باشد، به نحوی که سالها بخاطر مزاحمت های همسرش به شکل تنها و مستقل زندگی می کند و از طرفی وکالت مطلق در طلاق دارد، آیا می تواند بدون مراجعه به حاکم شرع و یا دادگاه با استفاده از اطلاق وکالت با خواندن خطبه و صیغه خود را مطلقه سازد؟ لازم بذکر است که زوجه مذکور نیازی به طی کردن تشریفات متداول دفترخانه برای خود و درج در سند نمی بیند و فقط بدنبال اجرای طلاق شرعی است.

جواب :

در صورت داشتن وکالت در طلاق می تواند با حفظ شرائط خود را مطلقه نماید.

رجوع به بذل بعد از فوت زوج در دوران عده
سوال :

اگر در دوران عده طلاق خلع، زوج فوت کند، آیا زوجه می تواند به بذل خود بعد از تاریخ فوت زوج رجوع کرده و از وراث زوج بذل خود را طلب کند؟

جواب :

خیر، نمی تواند.

ازدواج در زمان عده
سوال :

اگر زنى با مردی دو بار ازدواج كند، به طوريكه ازدواج اول منقطع و در زمان عده طلاق از همسر قبلى بوده و ازدواج دوم دايمى و خارج از زمان عده صورت گرفته باشد، آيا به استناد اينكه اولين ازدواج او در زمان عده صورت گرفته، ازدواج دوم او نيز باطل است؟

جواب :

چنانچه پس از ازدواج موقت اول در حال عده طلاق، آمیزش صورت گرفته باشد، بر زوج حرام مؤبد است و بالطبع ازدواج دوم باطل خواهد بود؛ ولی اگر پس از ازدواج اول در حال عده طلاق، آمیزشی صورت نگرفته باشد و هر دو جاهل به حکم و موضوع باشند و ازدواج دوم پس از گذشت عده طلاق واقع شده باشد، ازدواج دوم صحیح است.

ازدواج در زمان عده
سوال :

با توجه به اينكه طبق احكام شرعى، عده طلاق در نكاح موقت دو طهر می باشد، اگر زنى در نكاح موقت، پس از طلاق و يا بذل مدت از سوى زوج خود، قبل از پايان دو طهر و تنها با پشت سر گذاشتن ٤٥ روز به عقد موقت مرد ديگرى درآيد و پس از آن نيز با همان مرد ازدواج نمايد، تكليف شرعى ازدواج اول و دوم او چيست؟ حكم شرعى مرد و زنى كه با آگاهى كامل و با علم به پايان نرسيدن مدت عده از طلاق اول، با يكديگر ازدواج می كنند، چيست؟

جواب :

ازدواج مذکور در اثنای عده و قبل از پایان دو طهر کامل، حرام است و چنانچه دخول انجام گرفته، موجب حرمت ابدی است و سؤال دوم نیز حکمش مشخص شد.

وکالت برای طلاق
سوال :

زن و شوهری به صورت توافقی از هم طلاق گرفته و سپس دوباره با هم ازدواج می کنند و بعد از مدتی زوجه با وکالت در طلاقی که بعد از عقد و ضمن یک وکالتنامه محضری از زوج گرفته، اقدام به مطلقه کردن خود بدون حضور شوهر می کند و در زمان عده، شوهر رجوع کرده و یک سال با هم زندگی می کنند، ولی دوباره بعد از مدتی، زوجه از طریق همان وکالت که یک بار از طریق آن اقدام به مطلقه کردن خود کرده، اقدام به طلاق کرده و بدون حضور زوج، صیغه طلاق جاری می شود. حال با توجه به اینکه قبلاً نیز از همان وکالت استفاده شده و طلاق هم جاری شده و سپس زوج رجوع کرده،


1- آیا طلاق اخیر صحیح است یا خیر؟ با توجه به اینکه در دو طلاق آخر زوج در محضر حاضر نبوده و زوجه به صورت یکطرفه طلاق گرفته و زوج اصلاً راضی به این امر نبوده است.


2- با توجه به اینکه طلاق اخیر، سومین طلاق است، آیا دوباره این زن و شوهر می توانند با هم ازدواج کنند و یا اینکه زوج رجوع کند؟

جواب :

1) چون که رجوع شده همان ازدواج اول باقی است و عقد نکاح جدیدی نیست، لذا بقای وکالت صحیح است و حضور و اطلاع شوهر از اجرای طلاق توسط زوجه ـ بر فرض وجود حق طلاق برای زوجه ـ شرط صحت طلاق نیست.


2- با انجام سه طلاق، ازدواج یا رجوع دوباره نیاز به محلل دارد.


 

طلاق رجعی
سوال :

اینجانب در هنگام صورتجلسه طلاق رجعی، تعهدی دادم مبنی بر اینکه زوج هر ماه یکصد و پنجاه هزار تومان در حق زوجه تا وقتی که ازدواج دائم نکرده بپردازد و این موضوع از سر لطف اینجانب به زوجه بوده است، نه در قبال موضوع یا حکمی دیگر. با توجه به شرایط فوق، آیا این موضوع از مصادیق شروط ابتدایی است یا خیر؟ آیا لازم الاجرا است یا خیر؟ آیا شروط ابتدائی از عناوین عقود و لازم الاجرا است؟

جواب :

تعهد ذکر شده در سؤال، شرط ابتدایی است که لازم الوفاء نیست.

شرط وکالت در طلاق
سوال :

خانمی که ضمن عقد نکاح، شرط وکالت در امر طلاق نموده و اکنون یک ماه است شوهرش مفقود است، آیا می تواند خودش طلاق دهد؟ چه مقدار باید عده نگه دارد؟

جواب :

هرگاه وکالت مزبور، مطلق بوده یا مقید به قیدی بوده که شامل یک ماه غیبت شوهر نیز می شود، زوجه می تواند خود را مطلقه نماید و از وقت اجرای طلاق، عده شروع می شود. مدت عده نیز دیدن سه حیض است.

وکالت برای طلاق
سوال :

زنی از شوهرش وکالت مطلق طلاق دارد و پس از اخذ وکالت مطلق طلاق، متعهد شده از وکالت تنها در صورتی استفاده کند که زوج همسر دیگری اختیار کند و اثبات آن هم به رویت وی واگذار شده است. برای زوجه محرز شده زوج همسر دیگری، اخذ کرده و زوج نیز در نزد وی اقرار کرده، آیا لازم است که این موضوع را نزد دادگاه هم ثابت کند یا خود راساً قادر به اجرای وکالت است؟

جواب :

فارغ از خصوصیات مورد سؤال، اثبات موضوع مذکور در سؤال نزد دادگاه لازم نیست؛ لیکن از آنجا که نسبت به طلاق قانون خاصی وجود دارد، باید مراعات شود.

وکالت برای دریافت مهر
سوال :

با توجه به وکالت نامه ای، زوجه وکیل در انجام طلاق از سوی زوج شده است. در وکالت نامه کلیه اختیارات از جمله حق توکیل و اسقاط کلیه حق و حقوق دادرسی و همچنین وکالت در صلح و سازش و... به وکیل تفویض شده است و از  طرفی در قسمتی از سند وکالت قید شده: "وکیل اختیار درخواست هر گونه طلاق اعم از خلع و مبارات و... را در قبال بذل یا اقرار به ایصال مهریه را دارد". در حال حاضر حکم طلاق صادر شده و صیغه طلاق هم بر اساس بذل چهارده سکه و اختیار زوجه به اخذ ما بقی مهریه جاری شده و در دفتر ثبت طلاق نیز قید گردیده است. در پایان با توجه به عبارت مذکور در سند وکالت، اختیار وکیل صرفاً بر روی کل مهریه است یا با توجه به عام بودن الفاظ به کار رفته، اعمال وکالت بر روی قسمتی (جزئی) از مهریه نیز برای وکیل وجود دارد؟

جواب :

ظاهر آنچه ابراز شده، اختیار مذکور در سؤال برای وکیل نیز ثابت است.