استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
موقوفات
سوال :

آیا جایز است بنده در شهری، ملکی را با هدف درمان، اسکان یا افزایش سطح دانش و رفاه همشهریانم وقف نمایم و در سند وقف هم این موارد ذکر گردیده باشد ولی درآمد حاصل از موقوفه بنده در شهر ثالثی مصرف گردد؟

جواب :

واجب است درآمد موقوفه بر طبق صیغه وقف و نیت واقف مصرف گردد، لذا اگر نیت واقف صرف درآمد آن در همان شهر باشد، جایز نیست در شهر دیگر مصرف شود.

صیغه مسجد
سوال :

در زمان ساخت مسجد محله که یک طبقه بیشتر نداشت، صیغه مسجد خوانده شد، بعداً طبقه دیگری به آن اضافه شد، آیا باید برای طبقه دوم هم صیغه خوانده شود یا نیاز نیست؟

جواب :

در وقف مسجد لازم نیست حتماً صیغه خوانده شود، بلکه اگر به عنوان مسجد در آن طبقه نماز خوانده شود، کفایت می کند.

وقف
سوال :

1-  آیا زمین های ملی را می توان پس از احیاء وقف نمود؟


2-  آیا زمین های عمومی را می توان پس از احیای آن وقف نمود؟


3- در صورتی که زمین مواتی وقف شده و در حال حاضر جزء اراضی ملی قرار گرفته باشد، اما ندانیم که واقف پس از احیاء آن را وقف نموده یا پیش از احیاء، حکم وقفیت چیست؟

جواب :

1و2) تملک اراضی ملی مانند جنگل و مراتع و نیز اراضی موات باید طبق مقررات انجام بگیرد و در صورت حصول تملک، می توان وقف نمود.


3) در صورت شک، اصالة الصحة جاری است و احکام وقف بر آن جاری می شود.

خواندن صیغه وقف بدون رضایت مالک
سوال :

عده ای از مردم، قصد خرید زمینی برای احداث مسجد داشتند. قبل از خرید زمین و انجام قطعی معامله، یکی از افراد همان منطقه بدون حضور صاحب زمین و بدون رضایت صاحب زمین، صیغه وقف مسجد را خوانده است، آیا اجرای این صیغه وقف، صحیح است و حکم مسجد بر این زمین بار می شود؟ این معامله از همان اول به هم خورد و تمام اسناد و مدارک زمین را به مالک زمین عودت دادند، آیا کسانی که بابت این زمین نه پولی داده اند و نه معامله انجام شده است، می توانند در این زمین مسجد بنا کنند؟

جواب :

چنانچه صاحب زمین رضایت نداشته باشد، وقف فضولی بوده و چنانچه صاحب زمین امضا کند و یا بعدا زمین خریداری شود و انشاء وقف سابق را امضاء کنند، صحیح خواهد بود.

وقف زمین جهت ساخت درمانگاه
سوال : فردی بازنشسته در سال 1368 ضمن تقریرنامه ای به اداره بهداشت قصد خود را در خصوص وقف قطعه زمینی جهت ساخت درمانگاه به اداره بهداشت اعلام می نماید، اما نه اداره بهداشت مطلبی در رد یا قبول وقف اعلام می کند و نه فرد موصوف در بقا یا انصراف از وقف اظهاری می دارد. شش سال بعد فرد موصوف اقدام به فروش زمین مزبور با تنظیم سند رسمی در دفترخانه می نماید که اداره ثبت هم در تنظیم سند بیع ایرادی احراز نکرده است. حال این شبهه به وجود آمده است که نکند فروشنده مال وقف را فروخته است. بنابراین تقاضا دارم بفرمایید: 1. آیا نامه اظهار قصد وقف، نوشته شده برای اداره بهداشت، حقی اعم از وقف یا غیر آن برای اداره مزبور یا احدی از مسلمین ایجاد می کند یا خیر؟ 2. آیا بیع زمین بعد از نامه نوشته شده صحیح است یا خیر؟ 3. آیا می توان به این جهت که نامه حاکی از قصد وقف زمین موصوف که از سوی فروشنده نوشته شده را ملاک قرار داده و عقد بیع را به هم زد؟ 4. صرف نظر از اطلاع یا عدم اطلاع خریدار از قصد وقت قبلی فروشنده آیا خریدار زمین با عقد بیع مرتکب گناه و یا معصیتی شده است یا خیر؟
جواب : 1) در صورتی که واقعاً وقف کرده باشد و آن را در اختیار اداره بهداشت قرار داده باشد وقف صحیح است و در وقف بر جهات عامه قبض لازم نیست و وقف به مجرد انشاء آن محقق می شود و تحقق آن موقوف بر ثبت رسمی نمی باشد ولیکن چنانچه شک شود آیا وقف کرده است یا نه و سپس مال را بفروشد خرید از او صحیح است. 2و3) در صورت صحت وقف بیع زمین صحیح نیست. 4) خریدار در صورت عدم اطلاع از قصد وقف مرتکب گناه نشده ولی مالک آن زمین نمی شود.
احداث قبرستان جدید
سوال : قریه ای قبرستان اصلی و قدیمی دارد و مدت دو سال است که قبرستان جدیدی را انتخاب و احداث کرده اند که حدود چهار یا پنچ نفر نیز در این قبرستان جدید دفن شده اند. این قبرستان جدید نزدیک چشمه شخصی است که صاحب آن از آن چشمه آب می خورد. در زمان احداث قبرستان خود شخص صاحب چشمه در ایران بوده است ولی اطلاع نداشته است و الان مدعی است که این قبرستان باعث آلودگی آب چشمه وی شده است، چون فاصله قبرستان با چشمه مذکور خیلی کم می باشد. با توجه به اینکه این شخص آب دیگری برای استفاده ندارد آیا می تواند از تدفین در آن قبرستان ممانعت کند؟ از طرفی هم علف های آن قریه تقسیم شده است و سهم هر کس جداست و مکان علف کار کوهی حصه این فرد صاحب چشمه نیز در این مکان است.
جواب : اگر قبرستان جدید در زمین متعلق به صاحب چشمه بنا شده است، صاحب چشمه می تواند ممانعت کند و در غیر این صورت حق ممانعت از تدفین در آن قبرستان را ندارد.
ضمیمه کردن موقوفه جدید به موقوفه قدیمی
سوال : شخصی ملکی را برای احداث حسینیه وقف نموده و قبض و اقباض شرعی نیز به عمل آورده و طی سالیان متمادی ملک به صورت حسینیه استفاده شده و اکنون واقف که خود متولی حسینیه هم می باشد، قصد دارد حسینیه را تخریب و در پنج طبقه، زیر زمین اول و زیر زمین دوم که اختصاص به کتابخانه و پارکینگ خواهد داشت و طبقه همکف به صورت حسینیه و طبقه اول حوزه علمیه و طبقه دوم و سوم مهمانسرا – زائر سرا احداث نماید که همگی جزو مورد وقف و متعلق به آن باشند. خواهشمند است نظر مبارک خود را در مقام افتاء مرقوم فرمایید، که با توجه به مراتب فوق الذکر: آیا متولی یا واقف شرعاً می تواند غیر از حسینیه، واحدهای موصوف بالا را نیز به صورت طبقات اضافی به موقوفه ضمیمه نماید؟
جواب : در مفروض سؤال اشکالی ندارد.
مورد وقف
سوال : 1. ساختمانى را قبلاً به نيت حسينيه درست كرده بودند ولى در گويش عاميانه مسجد خطاب مى‏ كردند و بعداً تخريب كردند و در كنارش ساختمان جديدى را درست كردند و آن ساختمان قديم خارج از اين بنا قرار گرفته است، آيا آن ساختمان قديم حكم مسجد را دارد يا حسينيه؟
2. آيا لازم است آن بناى جديد و مكان قديم ملحق به هم شوند؟
3. آيا صيغه ی مسجد را باید بر بنای جدید بخوانند تا به حكم مسجد شود يا صرف خواندن دو ركعت نماز به حكم مسجد کافی است؟
4. لطفاً دعا یا صيغه ی مسجد را مرقوم بفرماييد؟
جواب : 1) ساختمان قدیم، حسینیه است.
2) خیر، لازم نیست ملحق شوند.
3) خواندن صيغه لازم نيست، كما اين كه خواندن نماز هم لازم نيست، بلكه با هر لفظى يا عملى كه دلالت بر انشای وقف مى‏ كند، وقف محقق مى‏ شود، گرچه احتياط مستحب اين است كه اضافه بر آن كارى كه مناسب مسجديت است، مانند دو ركعت نماز انجام گيرد.
4) دعا و صيغه ی خاصى ندارد.
وقف
سوال : ما گروهى از پيروان ائمه ی اطهار (علیهم السلام) در منطقه ی محموديه هستيم كه از ظلم حزب بعث كافر با منع اقامه ی شعائر دينى و با بستن و منع احداث مسجد و حسينيه بسيار آزار و اذيت ديديم. بعد از سقوط صدام يكى از مقرهاى حزب بعث را تصرف كرديم و ساختمان بزرگى را در آن بنا كرديم و نشانه‏ ها و شكل و هيئت آن را به مسجد و حسينيه تغيير داديم و اين مكان در وسط شهر و در مسير زائران امام حسين است و براى تبديل آن به وقف شيعى اقدام كرده‏ ايم، اما به دليل مسائل ادارى تا امروز كامل نشده است، سؤال ما اين است: آيا بر اين مكان احكام مسجد از جواز اعتكاف و اقامه ی نماز جارى مى‏ شود؟
جواب : در صحت وقف شرط است كه وقف از طرف مالک بر عين موقوفه يا از طرف ولى بر آن صادر شود، پس اگر زمين مذكور ملک كسى نمى‏ باشد يا مالک آن مجهول است، با اجازه ی حاكم شرع وقف صحيح است. در اعتكاف شرط است كه در مسجد جامع واقع شود يعنى مسجدى كه جماعتى از عموم مردم شهر در آن نماز مى‏ خوانند، اما اقامه ی نماز شرط نيست كه در مسجد باشد.
استفاده از اموال وقف شده
سوال : 1) انتقال و خروج قرآن و مفاتيح و كتب ادعيه و ... وقف بر امام زادگان كه واقف خروج آن را شرعاً جايز ندانسته از آن مكان به ساير مكان ها، چه حكمى دارد و در صورت از بين رفتن يا معيوب شدن چه كارى بايد كرد؟ وظيفه مؤمنين در اين زمينه چيست؟
2) استفاده از وسايل نقليه اعم از موتور سيكلت و اتومبيل و ... امام زادگان در كارهاى شخصى چه حكمى دارد؟ در صورت بروز حادثه و خسارت مالى يا جانى چه كسى ضامن آن است؟ تكليف شرعى همگانى در اين زمينه چيست؟
3) ميزان استفاده مسؤولان و كاركنان از اموال منقول و غير منقول امام زادگان چه حكمى دارد؟ آيا مديران به صرف عدم دريافت حقوق مى توانند در كارهاى غير عمومى از اموال فوق بهره بردارى نمانيد؟ متدينين در قبال اين امور چه وظيفه اى دارند؟
جواب : 1) انتقال و خروج كتب ذكر شده در صورتى كه وقف بر همان مكان شده باشد جايز نيست مگر آنكه به نحوى معيوب شود كه به هيچ وجه قابل استفاده در آن مكان نباشد كه در اين صورت با اجازه حاکم شرع مى توان آن را فروخت و تبديل به احسن كرد.
2) استفاده شخصى اگر بدون اجازه واقف و خارج از حدّ متعارف باشد جايز نيست و در صورت بروز حادثه و خسارت مالى ضامن آن كسى است كه استفاده شخصى كرده است.
3) مسؤولين محترم به صرف عدم دريافت حقوق نمى توانند در كارهاى شخصى از اموال مربوط به مشاهد مشرفه استفاده نمايند و اگر چنين اتفاقى افتاده باشد بايد به محض دريافت حقوق، آن مقدار را برگردانند.
وقف
سوال : 1) آيا وقف پول و اوراق بهادار جايز است؟ چرا؟
2) آيا وقف به نفسه موضوعيت دارد؟ يعني اگر مالى را وقف كنيم بهتر است يا هبه و هديه دهيم؟ در صورت عدم جواز، با توجه به اينكه:
الف) احكام دائر مدار مصالح و مفاسدند و وقف پول، مصالح و منافع زيادي براي عموم مسلمانان در پى دارد.
باء) وقف از امورى است كه با كمترين قيدى از سوى شارع مقدس امضاء شده است وتعريف و شرائط آن از سيره متشرعه اخذ شده است كه با كمترين قيدى از سوى شارع مقدس امضاء شده است و تعريف و شرائط آن از سيره متشرعه اخذ شده است. هم اكنون با تغيير زمان و شرائط و افزايش نقش پول در اقتصاد كشورها اين نگاه و سيره تغيير كرده است و در بسيارى از كشورهاى اسلامى بدان عمل مى كنند.
جيم) گسترش دايره شمولى اين سنت حسنه در صورت پذيرش وقف پول آيا مى توان آن را با توجه به امور ذيل پذيرفت:
أ) با توجه به تغيير شرائط و زمان و مكاتبه صفار، تصرف و توسعه در معنى وقف و شرائط مال موقوفه.
ب) توجه به منطقه الفراغ و تغيير احكام در موارد غير الزامي.
ج) احكام ثانويه و ولايي.
د) از آنجا كه وقف جزء معاملات است بر اساس عمومات امضايي.
هـ) تعريف عقد جديد بر مبناى وقف مادامى كه در محذورات اصلى همچون ربا، غرر.. قرار نگيريم.
جواب : 1) وقف پول واوراق بهادار در صورتي جايز است كه تبديل به دين يا معاوضه در ذمه نشود گرچه با پولها و يا كالاهاي ديگر مبادله شود بنابراين تجارت با آن جايز است به شرط آنكه اصل ماليت خارجي آن حفظ شده و در حین وقف تبدیل آن با حفظ مالیت خارجی شرط شود و سود آن صرف جهت وقف شود هرچند احتياط استحبابي در ترك آن است.
2) موارد مختلفند هر چند وقف که نوعی صدقه است ثواب عظیمی دارد و موارد ذکر شده تأثیری در این حکم ندارد.