استفتائات برگزیده
اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟
بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.
اگر کسی مرتد شود و سپس مسلمان شود، آیا قضای نمازهای آن مدت که مرتد بوده بر او واجب است ؟
طبق فتوای معظم له، قضای نمازهای آن مدت واجب است.
اینجانبان متصدی و کارگزار و زمامدار و مجلس دار عزاداری در تکیه ای در یکی از شهرستان ها هستیم. حسب الوظیفه تصمیم بر این داشتیم که چندین شب عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) را در تکیه بر پا کنیم، عده ای با آوردن این بهانه که اگر مراسم برگزار شود، موجب تبعات و گناه می شود مثلاً افراد فاسد چشم چرانی می کنند یا محتمل است که اشخاصی از این مراسمات سوء استفاده و گناه کنند، پیشنهاد به تعطیلی عزاداری اباعبدالله (علیه السلام) داده اند. آیا اینکه ممکن است بر حسب برگزاری عزاداری در حسینیه احتمالاً عده ای فاسق در این مجلس هم حضور یابند و گناه خود را انجام دهند بر ما که متصدی و کارگردان عزاداری هستیم، حجیت دارد که عزاداری را منحل کنیم؟ حکم واجب بر ما چیست؟
این نوع احتمال دادن خود یک وسوسه شیطانی است. برپایی شعائر حسینی و مراسم عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) از اهم امور دینی است و بهتر است که از ورود این افراد به دسته عزاداری و هیئت منع نکنید و راه نصیحت و اصلاح ایشان را با کلمات شایسته و رفتار محبت آمیز در پیش گیرید.
اگر زنی به صورت چند ماهه صیغه مردی شده و سپس نخواهد به رابطه ادامه دهد، آیا می تواند مهریه خود را ببخشد یا مهری که گرفته را پس دهد و خود را یک طرفه از زوجیت مرد برهاند یا اینکه اتمام رابطه زوجیت موقت، منحصر به اتمام مدت یا بذل مدت توسط مرد است و ربطی به بذل مهریه یا استرداد آن ندارد؟
عقد موقت تنها به وسیله تمام شدن مدت و یا بذل مدت توسط زوج فسخ می شود، مگر آنکه در ضمن عقد، وکالت در بذل مدت از مرد گرفته شده باشد.
حکم شرعی کسی که نسبت محرمیت (ادعای زوجیت) و ادعای ارث را به صورت غیر واقعی به شخص دیگری بدهد، چیست؟
اثبات موضوع شرعی مانند زوجیت، نیازمند به بینه شرعی (شهادت دو نفر عادل) دارد.
در صورتی که بین زن و شوهری ملاعنه رخ دهد و شوهر نفی ولد کند.
1ـ رابطه محرمیت این کودک با ملاعن چگونه است؟ آیا در صورتی که کودک دختر باشد، در آینده می تواند با او ازدواج کند؟
2ـ رابطه محرمیت این کودک با بستگان نسبی و رضاعی و سببی مرد لاعن چگونه است؟ آیا می تواند این دختر با برادران مرد لاعن یا پدران او ازدواج کند؟
3ـ در صورتیکه مرد پس از ملاعنه و نفی ولد پشیمان گردد و رجوع کند، رابطه محرمیت این کودک با ملاعن و بستگان نسبی و رضاعی و سببی این مرد چگونه است؟
1) این کودک با ملاعن محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند.
2) این کودک با بستگان مرد ملاعن محرم نیست و می تواند با آن ها ازدواج کند.
3) در صورتیکه واقعاً فرزند این مرد باشد یعنی مرد بین خود و خدای خود او را فرزند خود می داند، با بستگان آن مرد نیز محرم است.
همانگونه كه استحضار داريد در روزهای ماه محرم اغلب افراد نسبت به پخش نذری از قبيل شير، شربت و اطعام اقدام می نمايند. با عنايت به خشكسالی بوجود آمده، می خواستيم اين نذورات را در غالب جيره خشک غذايی و آب معدنی به آن منطقه ارسال نمائيم كه عده ای مردد هستند كه آيا از نظر شرعی صحيح می باشد يا خير، فلذا از آن مرجع عاليقدر تقاضا داشته تا حكم شرعی را بيان فرمايند.
چنانچه صیغه خاص نذر ـ که در رساله علمیه ذکر شده ـ خوانده باشد، واجب است در همان مصرف نذر که نامبرده شده، مصرف نمایند؛ لیکن اگر صیغه خاص نذر خوانده نشده باشد، جایز است در قالب جیره غذائی و آب معدنی و ... مصرف شود.
آیا انجام تغییرات ساختمانی در بنای مسجدی که واقف طبق وقف‌نامه و اسناد رسمی و محضری، تنها بنام مسجد وقف نموده ولاغیر؛ و اجاره دادن فضای آشپزخانه و زیرزمین و... آن مسجد، برای انجام امور اقتصادی و تجاری و درآمدزایی (کترینگ و تهیه و عرضه غذا و نوشیدنی)، جایز است؟
چنانچه واقف تصریح نموده باشد که نباید بناهای مذکور را برای انجام امور اقتصادی و تجاری و غیره اجاره داد؛ در این صورت جایز نیست وگرنه اشکالی ندارد.
1ـ استفاده از دستگاه موسیقی سنتی که در سالیان گذشته تا به امروز به صورت ساز و دهل مخصوص مراسم تعزیه خوانی بوده و احیای این شعیره را به دنبال دارد، چه حکمی دارد؟ 2 ـ استفاده از لباس طرح قدیم مخصوص شبیه خوان های مرد در نقش زن در تعزیه که به صورت چادر های عربی قدیمی (قجری) و روبند های مخصوص(برقه) به منطقه استان هرمزگان بوده، چه حکمی دارد؟ 3 ـ آیا اجرای مجلسی در وصف عروسی حضرت قاسم که به صورت حزین برگزار می گردد، محل اشکال است یا تایید؟
1) چنانچه آن موسیقی مناسب مجالس اهل فسق و فجور نباشد و موجب هتک حرمت شعائر حسینی نشود، اشکال ندارد؛ اما اگر مناسب مجالس فسق و فجور باشد و یا مناسب مجالس عزاداری نباشد، اشکال دارد.
2) اشکال ندارد.
3) اگر این عمل مستند به یکی از کتب مقتل باشد و با رعایت حرمت شعائر باشد، اشکال ندارد.
اگر قاتل در قتل عمد قبل از قصاص و استیذان از حاکم برای قصاص فوت کند و در میان ورثه مقتول صغار باشد با توجه به حرمت هدر دمای مسلمین و عمومات دال بر احترام به دم، آیا می توان از ماترک قاتل دیه مطالبه کرد؟
بله، دیه از ماترک میت برداشته می شود.
مواد مخدر شنیداری
سوال :

اخیراً در فضای مجازی اصواتی به عنوان مواد مخدر شنیداری انتشار یافته که شنیدن آنان اثراتی همانند و بلکه بیشتر از مواد مخدر و مشروبات الکلی دارند با این اوصاف ؟ 1- آیا شنیدن این اصوات دارای حرمت شرعی می باشد ؟ 2- در صورت بروز حالت نامتعارف ناهوشیاری و نابهنجاری( ناشی از گوش دادن )، آیا اعمال مجازات شرعی (حد یا تعزیر) صحیح می باشد ؟

جواب :

بنا بر نظر معظم له؛ بر فرض وجود خارجی چنین اصواتی که دارای اثرات مذکور باشد، شنیدن آن اصوات حرام است و دارای تعذیر می باشد.

خرید و فروش ارز
سوال :

آیا فروش پول خارجی در مقابل پول ایرانی به مبالغ گران تر به طور مثال فردی هزار دلار آمریکا که بانک مرکزی ایران آن را نهصد هزار تومان می خرد، برای مدت دو ماه به یک میلیون تومان ایران می فروشد، آیا معامله صحیح است یا ربوی است؟

جواب :

بنا بر نظر معظم له، معامله مذکور صحیح است و ربوی نیست.

سلول های بنیادی
سوال :

١- حكم نگهداري از سلول هاي بنيادي موجود در خون بندناف در بانك هاي فريز سلول هاي بنيادي چيست؟٢- حكم خريد و فروش سلول هاي بنيادي موجود در خون بند ناف چيست؟ ٣-حكم وصيت به سلول هاي بنيادي چيست؟

جواب :

طبق نظر معظم له؛


1) نگهداری آن، جایز است.


2) خرید و فروش آن توسط مالک یا صاحب حق اختصاص، جایز است.


3) وصیت به آن، جایز است.

شرط ضمن عقد بيع
سوال :

خواهشمند است در خصوص مورد ذيل نظر آيه العظمي شاهرودي را اعلام فرماييد؟ چنانچه در قرارداد خريد و فروش منزل، با توافق طرفين شرط شود كه در مهلت معينی فروشنده مكلف به تنظيم سند ملك به نام خريدار است، در صورت عدم تنظيم سند در مهلت مقرر، خسارت يا وجه التزام تعيين گردد. در صورت عدم تنظيم سند در مدت مقرر، آيا اخذ خسارت يا وجه التزام مندرج در قرارداد در صورت عدم تنطيم سند در مدت مقرر شرعي است يا خير؟

جواب :

طبق فتوای معظم له، در فرض سؤال اخذ خسارت یا وجه التزام مندرج در قرارداد شرعی است و اشکال ندارد.

ربا
سوال :

اگر فروشنده بابت الباقی ثمن معامله ازخریدار طلبکار باشد و فروشنده بگوید: الباقی ثمن نزد شما بصورت وام بماند بشرط اینکه شما سود ۲۴% وام مشارکت مرا به بانک پرداخت کنی، آیا این عمل ربا و نوعی کلاه شرعی محسوب می شود؟

جواب :

طبق نظر معظم له: معامله مذکور، قرض با ربا است و جایز نیست.

ربا
سوال :

آیا معامله کالای ربوی الف (مکیل و موزون) با کالای ب متشکل از اقلام ربوی و غیر ربوی، در صورتی که وزن کالای ربوی الف از وزن اقلام ربوی در کالای ب بیشتر باشد، مشروع است؟

جواب :

بنا بر نظر معظم له: در حرمت معامله ربوی لازم است عوضین(ثمن و مثمن) از جنس واحد و مکیل و موزون باشند و هم وزن نباشند؛ بنابر این معامله در فرض سؤال، اشکال ندارد.

انتقال مالکیت موقت
سوال :

بنده مالک اصلی یک ساختمان بودم. مالکیت ساختمان را به شخص دیگر (به عنوان امین) سپرده و شرط کردم که آن ساختمان توسط امین به طور موقت به نفع اشخاص دیگری اداره شود، به نوعی که منافع حاصل از ساختمان نه به امین که به ذی‌نفع‌ها برسد. در عین حال امین تنها یک نماینده معمولی نبوده و این اختیار را داشت که در صورت لزوم ساختمان را بفروشد یا ببخشد. ولی شرط شده بود که مالکیت کامل بر ساختمان نداشته باشد، به‌ گونه‌ای که بنده بتوانم بعد از دو سال اداره ساختمان را خود بر عهده بگیرم. همچنین ساختمان توسط طلبکاران امین قابل توقیف نباشد و به ورثه او نیز به ارث نرسد. امین هم در قبال این کار خود کارمزد دریافت می‌کرد. به علاوه این قرارداد در قالب وقف، وصیت، صلح، وکالت یا تعهد به نفع شخص دیگر نبوده است. سؤال بنده این است که آیا چنین فعالیتی مشروعیت داشته است و می‌توان آن را ذیل اصل آزادی قراردادها پذیرفت؟

جواب :

بنابر نظر معظم له، چنانچه قرارداد مذکور با قصد واقعی حقیقت وکالت باشد؛ اگر چه لفظ وکالت در بین نباشد، اشکال ندارد.

جریمه تاخیر
سوال :

به استحضار می‌رساند یک شرکت سرمایه‌گذاری با انتشار اوراق سرمایه‌گذاری با مبالغ معین (برای مثال یک میلیون ریالی)، اقدام به جمع‌آوری وجوه از مردم برای اجرای پروژه می‌کند و وجوه حاصل از واگذاری اوراق را به وکالت از طرف صاحبان اوراق، در قالب قراردادهای مختلفی (چون فروش اقساطی، اجاره، استصناع یا مشارکت) برای تامین مالی بخش‌های مختلف پروژه به کار می‌گیرد و در نهایت سود حاصل از آن سرمایه‌گذاری‌ها را بعد از کسر حق‌الوکاله به صاحبان اوراق می‌پردازد. این شرکت برای ایجاد اعتماد و جلب نظر سرمایه‌گذاران، می‌پذیرد که در صورت عدم ایفای تعهدات خود در زمان مقرر، مبلغ مشخصی را به عنوان وجه التزام به سرمایه‌گذاران بپردازد. همان‌طور که استحضار دارید، دریافت جریمه تاخیر در موردی مانند تاخیر در تحویل کالای سلف مانعی ندارد، ولی در مواردی مانند تاخیر در پرداخت مبالغ معوق اجاره‌بها (که تبدیل به دین شده) محل تردید و با شبهه ربای جاهلی مواجه است. حال در رابطه با اوراق سرمایه‌گذاری که ترکیبی از قراردادهای مختلف را شامل می‌شود، این بحث مطرح است که آیا در این حالت نیز می‌توان جریمه تاخیر دریافت کرد یا خیر. لذا مستدعی است نظر مبارک خود را نسبت به دریافت جریمه تاخیر در موارد ذیل مرقوم فرمایید: الف) در صورتی که تفکیک نوع مطالبات مقدور باشد؛ یعنی مشخص باشد کدام بخش از مطالبات سرمایه‌گذاران مربوط به اجاره، سلف و مانند آن است. ب) در صورتی که تفکیک نوع مطالبات مقدور نباشد؛ یعنی مشخص نباشد کدام بخش از مطالبات سرمایه‌گذاران مربوط به اجاره، سلف و مانند آن است.

جواب :

طبق نظر معظم له: پرداخت جریمه تاخیر به هر عنوان که باشد، جایز نیست.

خرید و فروش
سوال :

مستدعی است بفرمایید: معامله یک کیلو خرمای مرغوب با دو کیلو خرمای مخلوط (شامل خرمای مرغوب و نامرغوب) در هر یک از موارد ذیل چه حکمی دارد؟ الف) وزن خرمای مرغوب و نامرغوب در خرمای مخلوط یکسان باشد (هر کدام یک کیلو)؛ ب) وزن خرمای مرغوب در خرمای مخلوط بیشتر باشد (مثلا یک و نیم کیلو)؛ ج) وزن خرمای مرغوب در خرمای مخلوط کمتر باشد (مثلا نیم کیلو). ضمنا مستدعی است بفرمایید در صورت جواز معامله خرمای مرغوب با خرمای مخلوط، حداکثر چند درصد از خرمای مخلوط باید از نوع مرغوب باشد تا معامله صحیح باشد؟

جواب :

بنابر نظر معظم له: در همه فرض های سه گانه، معامله باطل و حرام است.

خرید و فروش انگشتر طلا
سوال :

بنده انگشترهایی به مشتریان خود می‌فروشم که از ترکیب طلا و نقره ساخته شده است. با توجه به حرمت استفاده از انگشتر طلا برای آقایان و دغدغه برخی مشتریان در این خصوص، برای آنکه مخلوط طلا و نقره طوری باشد که بتوان کل آن را نقره در نظر گرفت و حرمت آن رفع شود، خواهشمندم بفرمایید از نظر حضرتعالی حداقل چند درصد نقره در انگشترها استفاده کنم تا بتوانم انگشترها را با اطمینان خاطر به مشتریان خود بفروشم؟

جواب :

چنانچه در نظر عرف آن انگشتر از جنس نقره محسوب شود، فروش آن جایز است.

شروط معامله
سوال :

آیا شرط حسن انجام کار در معامله در فقه وجود دارد یا نه؟

جواب :

طبق نظر معظم له: بله و در صورتیکه چنین شرطی در معامله وجود داشته باشد، مشروط له می تواند در صورت تخلف طرف مقابل معامله با او را به هم بزند یا اگر قرارداد اجاره باشد، می تواند از اجرت او کم نماید.

غیبت
سوال :

اگر شخصی به ما بگوید: هر چه می خواهید پشت سر بنده غیبت کنید و بنده راضی هستم، آیا باز هم غیبت او حرام می باشد؟

جواب :

طبق نظر معظم له، حرام است؛ چون غیبت کردن ضایع کردن حق الله و هم حق الناس است و به صرف اعلام رضایت غیبت شونده، حرام الهی حلال نمی شود.

ربا
سوال :

اگر شخصی کالایی را در ازای ثمن معلوم و متعارف به دیگری فروخته و ضمن عقد خارج لازم در همان قرارداد در مقابل خریدار تعهد نماید که مبیع فروخته شده را حداکثر تا شش ماه آینده به قیمتی مشخص که بالاتر از ثمن بیع نخست می باشد، مجدداً به اشخاص ثالث بفروشد و در سررسید معین و تحت هر شرایطی اعم از اینکه مبیع را به اشخاص ثالث فروخته باشد یا خیر ثمن مورد تراضی را به خریدار (متعهد له) پرداخت نماید، وضعیت هریک از بیع اصلی و تعهد ضمن العقد خارج لازم مذکور از حیث صحت و بطلان به چه نحوی می باشد؟ آیا درصورت ایفای تعهد فوق توسط فروشنده (متعهدعلیه) مبلغ مازاد پرداختی حکم ربا را خواهد داشت و یا خیر؟

جواب :

طبق نظر معظم له: چنانچه در ضمن بیع اول شرط فروش شده باشد، عقد بیع صحیح و این شرط نافذ و لازم است و مبلغ مازاد پرداختی ربا محسوب نمی شود.

ربا
سوال :

اگر بانک ها و مؤسسات مالی اعتباری اقدام به عقد قراردادهایی جهت پرداخت وام به مشتریان خود بنمایند و این قراردادها را به صورت مدنی تنظیم نمایند؛ بدون آن که موضوع آن دقیقا مشخص باشد و بانک نیز هیچگونه نظارتی بر نحوه معاملات مشتری خود نداشته باشد و صرفاً در آن نرخ سود مشخص شده باشد و بانک فقط اصل وام و سود مشخص آن را مطالبه نماید، آن هم به صورت روز شمار. به نظر حضرت عالی در فقه شیعه حکم این گونه قرارداد ها چگونه است؟

جواب :

چنانچه اخذ سود بر اساس یکی از عقود اسلامی باشد، اشکال شرعی ندارد؛ اما گرفتن مبلغ اضافی اگر به نحو شرط ضمن قرض یا به عنوان دیرکرد بر وام باشد، ربا محسوب می شود و حرام است.

بیع
سوال :

در صورتی که در عقد بیع، مبیع مستحق للغیر باشد و خریدار پس از عقد متوجه این امر شود و مالک نیز عقد را تنفیذ نکند: 1- آیا این عقد از ابتدا باطل است؟ 2- آیا بایع فضولی اجازه اقاله این عقد را داشته است یا اینکه اقاله او نیز به تبع بطلان عقد بیع، باطل می باشد؟

جواب :

1) بله، عقد از ابتدا باطل است.


2) در هر صورت بایع فضولی، هیچ حقی ندارد.

خیار غبن
سوال :

در یک معامله ای بین شخصی به عنوان فروشنده و خریدار غبن ثابت شده است و غابن(فروشنده) قبول کرده که تفاوت قیمت را به مغبون(خریدار) بدهد و این کار هم صورت گرفته است. در چنین صورتی آیامغبون باز هم خیار غبن دارد یا خیر؟

جواب :

چنانچه فروشنده تفاوت قیمت را داده و خریدار هم آن را به عنوان تفاوت قیمت و ترک فسخ پذیرفته و دریافت نموده است، دیگر خیار فسخ به عنوان غبن ندارد.

بیع
سوال :

اکنون در بازار مرسوم است که تاجری مثلاً یک متاعی را از بنگاه و یا شخصی خریداری می نماید. به عبارت دیگر هرگاه کسی متاعی را ابتیاع نموده و هنوز آن متاع را قبض نکرده باشد، بخواهد همان متاع را به شخص دیگری (شخص ثالث) بفروشد، آیا عمل این شخص، شرعاً جایز است یا خیر؟

جواب :

در صورت تحقق بیع، فروش آن به شخص دیگری جایز است و قبض مبیع شرط صحت بیع نیست.

جریمه دیرکرد
سوال :

اینجانب مبلغ 108 میلیون تومان از بانکی با بازپرداخت سه ساله وام دریافت کرده ام. به هیچ عنوان قصد تأخیر در پرداخت اقساط را نداشتم ولی به دلیل شرایط بد اقتصادی و نابسامانی و عدم ثبات و رکود شدید در بازار نتوانستم اقساط را منظم پرداخت کنم و تا الان صد و چهل و سه میلیون و پانصد و پنجاه هزار تومان پرداخت کردم و پس از مراجعه به بانک مسئول محترم اعلام کرد که برای تسویه وام مذکور مبلغی حدود 34 میلیون تومان دیگر بابت سود و جریمه دیرکرد باید پرداخت کنم. لطفاً بفرمایید این عمل چه حکمی دارد؟

جواب :

اگر اخذ سود وام بر اساس یکی از عقود شرعی باشد مانند مضاربه، جعاله، مشارکت و مانند آن باشد، اشکال ندارد ولکن گرفتن مبلغ اضافی در صورتیکه به نحو شرط ضمن قرض یا به عنوان دیرکرد بر وام باشد ربا محسوب شده و گرفتن آن جایز نیست.

مشاغل
سوال :

برخی از سایت ها و اپلیکیشن ها با عنوان "دعوت از دوستان"، برای مشترکینی که دوستان خود را عضو سایت یا اپلیکیشن مذکور کنند، پاداش در نظر می گیرند. این پاداش بعضاً نقدی است و بعضاً به صورت امتیاز استفاده ی رایگان از برخی قابلیت های سایت یا اپلیکیشن مذکور است. آیا چنین اقدامی (دعوت از دوستان) مشکل شرعی دارد؟ مثال: یک شرکت فروشنده ی ویدئوهای آموزش فوتبال، به مشتریان خود پیام می دهد که اگر محصولات ما را به شخص دیگری معرفی کنید به طوری که او ویدئوهای ما را خریداری کند، به شما مبلغی به عنوان جایزه داده می شود. و یا به عنوان جایزه، مجاز هستید یک هفته به صورت رایگان از ویدئوهای آموزشی شرکت استفاده کنید. آیا در این مثال مشکل شرعی وجود دارد؟

جواب :

عمل مذکور در سؤال اشکال شرعی ندارد.

اسقاط کلیه خیارات
سوال :

چنانچه در بندی از قرار داد پیش فروش مسکن کلیه خیارات به جز تدلیس از طرفین اسقاط گردیده باشد و در بندی دیگر حق فسخ برای فروشنده جهت عدم صدور موجودی چک ها و وجه التزام پیش بینی شده باشد کدام بند مورد ملاک است و آیا وجود تناقض در قرارداد باعث ابطال شرط فسخ می گردد؟

جواب :

تناقضی در قرارداد وجود ندارد، چون بند اول عام است و بند دوم خاص؛ در نتیجه حق فسخ برای فروشنده در مفروض سؤال وجود دارد.